Τηλ 210-5222864 - 210-5222813  e-mail : info@ssem.gr - 3ης Σεπτεμβρίου 8 /104 31 Αθήνα - 7ος όροφος

26.02.2018 Κώδικας δεοντολογίας διαχείρισης δανείων σε καθυστέρηση

Ενημερωτικό Σημέιωμα

Κώδικας Δεοντολογίας Τράπεζας της Ελλάδος

για τη Διαχείριση Δανείων σε Καθυστέρηση

2018.02.26

Συνοπτικά

  • Με καθυστέρηση δόσης 60 ημερών το Πιστωτικό Ίδρυμα (ΠΙ) στέλνει γραπτή ειδοποίηση με την οποία σε εντάσσει στον Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας (ΚΔΤ), στη λεγόμενη Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων (ΔΕΚ) .
  • Εντός 15 εργάσιμων ημερών πρέπει να συμπληρώσεις τα οικονομικά και περιουσιακά σου στοιχεία στο έντυπο Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης (ΤΟΚ) που σου έχει σταλεί με την προηγούμενη επιστολή. Η τράπεζα σου δίνει αποδεικτικό παραλαβής το οποίο πρέπει να κρατήσεις για να μην κινδυνεύσεις να χαρακτηριστείς μη συνεργάσιμος.
  • Εντός 4ων μηνών και εφόσον η Τράπεζα εκτιμήσει από τη μία την ικανότητα αποπληρωμής σου και την αξία των περιουσιακών σου στοιχείων και από την άλλη το ελάχιστο επίπεδο εύλογων δαπανών διαβίωσης σου, σου στέλνει μία ή περισσότερες προτάσεις ρύθμισης του δανείου σου ή προτάσεις κατάλληλης λύσης.
  1.  Οι προτάσεις κατάλληλης λύσης είναι οι ήπιες και ευνοϊκές προτάσεις όπως: η παράταση διάρκειας πάνω από δύο χρόνια, Μειωμένη Δόση Μεγαλύτερη ή Μικρότερη των Οφειλόμενων Τόκων, Περίοδος Χάριτος, Μερική Διαγραφή οφειλής ή αποπληρωμή μόνο των τόκων.                            
  2.  Αν δεν συμφωνήσεις σε αυτές τις προτάσεις η τράπεζα σου κάνει προτάσεις άλλου τύπου, προτάσεις οριστικής διευθέτησης, που ενδεχομένως να μεταβάλλουν την περιουσιακή σου κατάσταση (μπορεί να είναι επιθυμητές σε αυτούς που έχουν αρκετά περ.στοιχεία) όπως η εθελοντική μεταβίβαση ενυπόθηκου ακινήτου, η εθελοντική εκποίηση ενυπόθηκου ακινήτου κ.ο.)
  • Και οι δύο τύποι των παραπάνω προτάσεων λαμβάνονται εγγράφως και έχεις δικαίωμα και στις δύο περιπτώσεις να απαντάς εγγράφως εντός 15 εργάσιμων ημερών αποδεχόμενος την πρόταση, αντιπροτείνοντας ή αρνούμενος.
  • Αν καταθέσεις εγγράφως αντιπρόταση, η τράπεζα υποχρεούται να σου απαντήσει εγγράφως εντός δύο μηνών αν αποδέχεται, αρνείται ή να σου υποβάλλει νέα πρόταση. Σε περίπτωση άρνησης της αντιπρότασης σου πρέπει να επισυνάπτει σχετική τεκμηρίωση.
  • Πρέπει να είσαι συνεπής όλες τις παραπάνω προθεσμίες παροχής οικονομικών στοιχείων ή απάντησης/αντιπρότασης σε πρόταση της Τράπεζας. Αν δεν είσαι συνεπής κινδυνεύεις να χαρακτηριστείς μη συνεργάσιμος δανειολήπτης, γεγονός που σε αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής του Νόμου Κατσέλη. Κάθε ανταπόκρισή σου γίνεται εγγράφως και πρέπει να ζητάς αποδεικτικό παραλαβής
  • Ο ΚΔΤ πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλους τους προφανείς παράγοντες που μπορεί ευλόγως να επηρεάσουν την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη όπως την ιδιαίτερη οικονομική δυσχέρεια και τα χρόνια προβλήματα υγείας (όπως τυχόν υψηλό ποσοστό αναπηρίας) και να προτείνει σε αυτούς ανάλογες μακροχρόνιες ρυθμίσεις (Μείωση Επιτοκίου, Επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου, Μερική Διαγραφή Οφειλής κοκ)
  • Σε περίπτωση που τα εισοδήματα σου είναι μικρομεσαία και η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας σου είναι έως 280χιλ ευρώ θα πρέπει να ακολουθήσεις τη διαδικασία του Ν.Κατσέλη για να την προστατεύσεις. Αν, παρόλα αυτά, επιδιώξεις κατάλληλη ρύθμιση μέσω του ΚΔΤ οι προστατευτικές διατάξεις του αναθεωρημένου Ν.Κατσέλη είναι το εφόδιο σου για να επιτύχεις καλύτερη ή όμοια λύση
  • Ιδιαίτερη πρόνοια υπάρχει αν έχεις κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας κάτω των 140χιλ ευρώ και ιδιαίτερη οικονομική δυσχέρεια
  • Σε όλη την παραπάνω διαδικασία εκτός από τη συνδρομή του δικηγόρου σου μπορείς να ζητήσεις τη συνδρομή διαμεσολαβητή. Ιδίως στο στάδιο της ανταλλαγής προτάσεων/αντιπροτάσεων, προκειμένου να έχεις τη βέλτιστη δυνατή απήχηση.
  • Η παραπάνω διαδικασία είναι συναινετική. Αν αποτύχει μπορείς να οδηγηθείς στον Συνήγορο του Καταναλωτή για μία τελευταία προσπάθεια ή και να αιτηθείς για τον Ν.Κατσέλη

ΚΩΔΙΚΑΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

Βήματα Αναλυτικά

Βήμα 1: Σκοπός της εφαρμογής του ΚΔΤ

Με τον ΚΔΤ θεσπίζονται οι γενικές αρχές συμπεριφοράς και υιοθετούνται βέλτιστες πρακτικές, οι οποίες έχουν ως στόχο την ενίσχυση του κλίματος εμπιστοσύνης, την αμοιβαία δέσμευση και την ανταλλαγή μεταξύ δανειολήπτη και ιδρύματος της αναγκαίας πληροφόρησης, προκειμένου κάθε πλευρά να είναι σε θέση να σταθμίσει τα οφέλη ή τις συνέπειες εναλλακτικών λύσεων εξυπηρέτησης (λύσεις ρύθμισης) ή οριστικού διακανονισμού (λύσεις οριστικής διευθέτησης) των δανείων σε καθυστέρηση με τελικό σκοπό, την επιλογή της καταλληλότερης λύσης, κατόπιν της ανά περίπτωση αξιολόγησης.

Συνεπώς, εφόσον έχεις αδυναμία να αποπληρώσεις τις υποχρεώσεις σου μπορείς να συμφωνήσεις με την τράπεζα σε ένα ευέλικτο πρόγραμμα αποπληρωμής ή σε παράδοση πλεοναζόντων περιουσιακών σου στοιχείων προκειμένου να απαλλαγείς από το βάρος του δανείου. Και στις δύο περιπτώσεις προβλέπεται η δυνατότητα μερικής ή ολικής διαγραφής του δανείου. 

Στόχος είναι η ρύθμιση να μη χρησιμοποιείται για να συγκαλύψει απλώς τα πραγματικά επίπεδα κινδύνων των συγκεκριμένων ανοιγμάτων, οδηγώντας έτσι σε μεγαλύτερη υπερχρέωση του δανειολήπτη και αυξάνοντας τις πιθανές ζημίες για την τράπεζα.

Η δυνατότητα του δανειολήπτη να αποπληρώνει κρίνεται με σημείο αναφοράς τα κριτήρια του ΚΥΣΔΙΧ για το ελάχιστο επίπεδο δαπανών διαβίωσης

και οι εποπτικές υποχρεώσεις των Τραπεζών έχουν να κάνουν με τη σύγκριση της παρούσας αξίας των μελλοντικών αποπληρωμών του δανειολήπτη σε σύγκριση με τη ρευστοποιήσιμη αξία της περιουσίας του (ΠΕΕ 42/30.05.2014)

 

 

 

Βήμα 2: Πεδίο εφαρμογής του ΚΔΤ

  1. Ο ΚΔΤ αφορά τα φυσικά πρόσωπα και τις «πολύ μικρές επιχειρήσεις» - νομικά πρόσωπα, των οποίων ο ετήσιος κύκλος εργασιών κατά τα τελευταία τρία φορολογικά έτη δεν υπερέβη κατά μέσο όρο το ποσό του ενός εκατομμυρίου ευρώ (€ 1.000.000).

Από την εφαρμογή του κώδικα εξαιρούνται:

α) απαιτήσεις από συμβάσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί πριν από την 1.1.2015,

β) απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη που έχει υποβάλει αίτηση υπαγωγής στο Νόμο 3869/2010, για την οποία έχει ορισθεί δικάσιμος,

γ) απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη, κατά του οποίου τρίτοι πιστωτές έχουν κινήσει δικαστικές ενέργειες για την εξασφάλιση προς αυτούς χρεών ή έχει ήδη τεθεί σε καθεστώς εκκαθάρισης, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

  1. Η κατά την ανωτέρω παράγραφο εξαίρεση από την εφαρμογή του κώδικα δεν εμποδίζει το ίδρυμα να εφαρμόσει τη διαδικασία επίλυσης καθυστερήσεων (Δ.Ε.Κ.) του δεύτερου ή τρίτου κεφαλαίου, αναλόγως της περιπτώσεως, με πρωτοβουλία δική του. Επίσης, το ίδρυμα υποχρεούται να εντάξει στο Στάδιο 3 της Δ.Ε.Κ δανειολήπτη, εφόσον αυτός προσέλθει και υποβάλει με δική του πρωτοβουλία την απαιτούμενη, κατά τον παρόντα κώδικα, πληροφόρηση για την αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής των οφειλών του, ανεξαρτήτως αν υπάγεται στις παραπάνω εξαιρούμενες περιπτώσεις των παρ. α) και β). Το δικαίωμα αυτό του δανειολήπτη κάθε ίδρυμα προβάλλει στην οικεία για την εφαρμογή του κώδικα ιστοσελίδα του.

 

Στάδιο 1.1: Επικοινωνία Πιστωτικού Ιδρύματος με τον Δανειολήπτη αν έχει καθυστερήσει τη δόση του

Επικοινωνία με τον δανειολήπτη

(α) Επικοινωνία που αφορά δάνειο σε αρχική καθυστέρηση

Προαιρετική επικοινωνία

(αα) Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης καταβολής δόσης, εν όλω ή εν μέρει, σύμφωνα με το προσυμφωνημένο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής, το ίδρυμα δύναται να προβεί στις πιο κάτω ενέργειες: Επιχειρεί επικοινωνία με τον δανειολήπτη συμβουλευτικού χαρακτήρα με επίκεντρο τη διερεύνηση των αιτιών που ανέκυψαν και μπορεί να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις, ώστε να του δοθεί η δυνατότητα να εξετάσει έγκαιρα την ένταξη του στη ΔΕΚ για διερεύνηση τυχόν εναλλακτικών λύσεων. Συνέχιση της επικοινωνίας στα επόμενα Στάδια της ΔΕΚ, γίνεται εφόσον συναινέσει ο δανειολήπτης. Μη ανταπόκριση σε αυτό το Στάδιο, δεν συνεπάγεται την απώλεια του χαρακτηρισμού του ως «συνεργάσιμου». Η επικοινωνία σε αυτό το Στάδιο είναι σκόπιμο να συνοδεύεται με αποστολή του «Ενημερωτικού Φυλλαδίου» της ενότητας Ε.2 του Πρώτου Κεφαλαίου και καθορισμό του «Ειδικού Σημείου Επικοινωνίας» για τις περαιτέρω επαφές

 

Στάδιο 1.2: Γραπτή Ειδοποίηση της Τράπεζας με τον Δανειολήπτη - 60 ημέρες καθυστέρησης

Σε περίπτωση που έχεις καθυστερήσει 60 ημέρες τις αποπληρωμές η τράπεζα σε εντάσσει στη Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων του ΚΔΤ. Παραλαμβάνεις το έντυπο της «Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης» (Τ.Ο.Κ.) και έχεις 15 ημέρες (προθεσμία ορισμού συνεργάσιμου δανειολήπτη) να το υποβάλλεις στην τράπεζα

1η Υποχρεωτική ειδοποίηση

Αν η καθυστέρηση υπερβεί τις εξήντα (60) ημερολογιακές ημέρες το ίδρυμα οφείλει να αποστείλει γραπτή ειδοποίηση στον δανειολήπτη εντός των επόμενων τριάντα (30) ημερολογιακών ημερών, εκτός αν εν τω μεταξύ καταβληθεί ολοσχερώς η οφειλόμενη δόση.

Σε περίπτωση νέας καθυστέρησης για το ίδιο δάνειο δεν είναι υποχρεωτική η επανάληψη της αποστολής της 1ης γραπτής ειδοποίησης σε έγχαρτη μορφή, εκτός αν έχει παρέλθει έτος από την τελευταία αποστολή της.

Η γραπτή ειδοποίηση περιλαμβάνει τουλάχιστον:

(i) την ημερομηνία κατά την οποία η οφειλή περιήλθε σε καθυστέρηση,

(ii) τον αριθμό και το συνολικό ύψος των δόσεων (περιλαμβανομένων και των τμηματικών καταβολών) που είναι ληξιπρόθεσμες, το άληκτο υπόλοιπο της οφειλής, καθώς και το επιτόκιο με το οποίο εκτοκίζεται το μη ενήμερο τμήμα της οφειλής,

(iii) ενημέρωση για την ένταξη του δανειολήπτη στη Δ.Ε.Κ και την υποχρέωσή του να συμπληρώσει την Τ.Ο.Κ,

(iv) το «Ενημερωτικό Φυλλάδιο προς τους Δανειολήπτες με οικονομικές δυσχέρειες» και το «Ειδικό Σημείο Επικοινωνίας» του ιδρύματος για τη διενέργεια των επαφών με τον δανειολήπτη και την παροχή διευκρινίσεων σε αυτόν, με τα πλήρη στοιχεία των αρμόδιων υπαλλήλων ή των τυχόν εξουσιοδοτημένων να ενεργούν για λογαριασμό του ιδρύματος προσώπων εφόσον τούτο δεν έχει ήδη αποσταλεί,

(ν) την «Τυποποιημένη Οικονομική Κατάσταση» (Τ.Ο.Κ.) στην οποία επισυνάπτεται ο κατάλογος με τα απαιτούμενα σχετικά υποστηρικτικά δικαιολογητικά,

(vi) ενημέρωση ότι η επικοινωνία στο πλαίσιο της Δ.Ε.Κ. μπορεί να γίνεται και ηλεκτρονικά στην τελευταία ηλεκτρονική διεύθυνση που ο δανειολήπτης έχει δηλώσει, εκτός αν προσέλθει στο «Ειδικό Σημείο Επικοινωνίας» ζητήσει και παραλάβει το σχετικό πληροφοριακό υλικό σε έγχαρτη μορφή.

Το περιεχόμενο της Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης

Κατά την συμπλήρωση και υποβολή των ανωτέρων εντύπων ΤΟK, οι δανειολήπτες θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στα εξής:

  1. Δεν θα πρέπει να γίνεται στο έντυπο αποτύπωση της οφειλής κατά τρόπο που μπορεί να συνεπάγεται την ανεπιφύλακτη αναγνώριση ή αποδοχή αυτής και του ύψους της από τον δανειολήπτη, ιδίως όταν ο δανειολήπτης δεν έχει ελέγξει την ορθότητα και το εκκαθαρισμένο της οφειλής. Στην περίπτωση αυτή, ο δανειολήπτης θα πρέπει να επιφυλάσσεται τουλάχιστον ως προς την ορθότητα, το νόμιμο και εκκαθαρισμένο του ύψους της προσδιοριζόμενης από την Τράπεζα οφειλής, αλλά και παντός άλλου νόμιμου δικαιώματός του.
  2. Δεν απαιτείται από τον Κώδικα Δεοντολογίας η υποβολή πρότασης ρύθμισης από τον δανειολήπτη κατά την υποβολή του εντύπου ΤΟΚ του Κώδικα Δεοντολογίας ν. 4224/2013. Τα πιστωτικά ιδρύματα είναι εκείνα που, αφού αξιολογήσουν την οικονομική και περιουσιακή κατάσταση του δανειολήπτη, υποβάλλουν πρόταση και ο δανειολήπτης δύναται είτε να παράσχει την συναίνεσή του στην προτεινόμενη λύση είτε να αντιπροτείνει γραπτώς είτε να δηλώσει γραπτώς την μη συναίνεσή του σε καμία πρόταση του πιστωτικού ιδρύματος. Το ανωτέρω όμως λαμβάνει χώρα σε επόμενο Στάδιο του Κώδικα Δεοντολογίας και μετά την αξιολόγηση των υποβληθέντων στοιχείων και θα εξεταστεί σε επόμενο άρθρο μας. 
  3. Δεν συνίσταται ο ανεπιφύλακτος προσδιορισμός της αντικειμενικής ή της εμπορικής αξίας των περιουσιακών στοιχείων του δανειολήπτη, καθώς αυτό ενδέχεται να περιορίσει ή να ματαιώσει δικαιώματα του δανειολήπτη στην απευκταία περίπτωση τυχόν μελλοντικής διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης.
  4. Ο δανειολήπτης οφείλει να μεριμνά κατά την υποβολή της ΤOK και των συνοδευτικών αυτής δικαιολογητικών εγγράφων που συνυποβάλλει να λαμβάνει από το πιστωτικό ίδρυμα την προβλεπόμενη «Απόδειξη Παραλαβής», στην οποία θα πρέπει τουλάχιστον να σημειώνεται η ημερομηνία παραλαβής της ΤOK και να επισυνάπτεται τόσο φωτοαντίγραφο αυτής όσο και του συνόλου των εγγράφων που συνυποβλήθηκαν ως ένα σώμα, με ενυπόγραφη βεβαίωση παραλαβής του συνόλου των εγγράφων, ώστε να προκύπτει, χωρίς να καταλείπεται η δυνατότητα μελλοντικής αμφισβήτησης, τι ακριβώς υποβλήθηκε και πότε.
  5. Η συμπλήρωση των δαπανών διαβίωσης δέον όπως λαμβάνει χώρα με βάση τις «Εύλογες δαπάνες διαβίωσης», όπως αυτές έχουν καθοριστεί από Εμπειρογνώμονες του Υπουργείου Οικονομίας και λαμβάνοντας υπόψη την οικογενειακή κατάσταση του δανειολήπτη, ως και τυχόν ιδιαιτερότητες που δύνανται να καταστήσουν αναγκαία την επαύξηση των δαπανών σε σχέση με τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
  6. Σε περίπτωση που το εισόδημα του δανειολήπτη υπολείπεται των δαπανών διαβίωσής του, δέον όπως στο πεδίο της ΤOK «Επιδόματα δανειολήπτη από ιδιώτες» συμπληρώνεται η ένδειξη «Οικονομική Ενίσχυση από οικείους για την κάλυψη δαπανών διαβίωσης» ή άλλη φράση με ανάλογο νόημα, προκειμένου να συνάγεται πώς ο δανειολήπτης διαβιώνει, καίτοι τα εισοδήματά του είναι μικρότερα των δαπανών διαβίωσής του.
  7. Το έντυπο είναι καλό να συμπληρώνεται με τρόπο που δεν θα μπορούσε κατά την αξιολόγηση των οικονομικών δεδομένων του δανειολήπτη από το πιστωτικό ίδρυμα να οδηγήσει σε συμπέρασμα οριστικής μη βιωσιμότητας της οφειλής, καθώς θα πρέπει να προκύπτει έστω μεσοπρόθεσμη προοπτική αποπληρωμής της πραγματικής, νόμιμης και εκκαθαρισμένης οφειλής του δανειολήπτη σε περίπτωση που ο δανειολήπτης πραγματικά δεν μπορεί να αποπληρώσει.
  8. Ευνόητο είναι ότι η συμπλήρωση του εντύπου θα πρέπει να συμφωνεί με τα προσκομιζόμενα με αυτό οικονομικά στοιχεία και να μην παρουσιάζει αντιφάσεις ή λογική ασάφεια.

 

Στάδιο 1.3: 15 εργάσιμες ημέρες μετά την 1η γραπτή ενημέρωση (60 ημέρες καθυστέρησης)

Σε περίπτωση που δεν έχεις υποβάλλει την ΤΟΚ εντός 15 εργάσιμων ημερών από την 1η γραπτή ειδοποίηση (την οποία λαμβάνεις εντός 30 ημερών από την 60η ημέρα καθυστέρησης της πληρωμής του δανείου σου)

Η Τράπεζα οφείλει να σου αποστείλει εντός τριάντα (30) ημερολογιακών ημερών από το πέρας των παραπάνω προθεσμιών, δεύτερη επιστολή που να σε προειδοποιεί για την προοπτική και τις συνέπειες του χαρακτηρισμού σου ως «μη συνεργάσιμου».

Προσοχή η Τράπεζα υποχρεούται να σου στείλει 2η γραπτή επιστολή μόνο σε περίπτωση που ο αποχαρακτηρισμός ως συνεργάσιμων μπορεί να έχει συνέπεια τον εκπλειστηρίασμα της κύριας κατοικίας σου με νομικές διαδικασίες που θα μπορούσε να κινήσει το ίδρυμα, για την επιδίωξη είσπραξης των απαιτήσεων του ανεξαρτήτως αν το ακίνητο έχει προσημειωθεί προς εξασφάλιση των απαιτήσεων αυτών.

Δηλαδή, σε περίπτωση που εκπνεύσουν οι 15 εργάσιμες ημέρες από την μη ανταπόκριση σου στη ζήτηση της ΤΟΚ και δεν έχεις κύρια κατοικία ως εξασφάλιση μπορείς να αποχαρακτηριστείς από συνεργάσιμος χωρίς προειδοποίηση.

Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών από τον δανειολήπτη

Στο 2ο Στάδιο της Διαδικασίας Επίλυσης Καθυστερήσεων, μετά την έγκαιρη παραλαβή της ΤΟΚ, το Πιστωτικό ίδρυμα συγκεντρώνει οικονομικά και άλλα στοιχεία προκειμένου να αξιολογήσει την οικονομική σου κατάσταση. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι αν η Τράπεζα απαιτήσει και άλλα υποστηρικτικά στοιχεία, αυτά θα πρέπει να της παραδοθούν μέσα στη χρονική προθεσμία που ορίζει ο ορισμός του «Συνεργάσιμου Δανειολήπτη» (15 εργάσιμες ημέρες). Σε περίπτωση που ζητηθούν στοιχεία θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην απόδειξη της ημερομηνίας ζήτησης των στοιχείων και στη μέριμνα για εξασφάλιση αποδεικτικού παραλαβής όταν της προσκομιστούν.

Ο Νόμος δεν θέτει σύντομη προθεσμία στα ΠΙ για το χρονικό διάστημα εντός του οποίου μπορούν να συγκεντρώνουν στοιχεία, οπότε οι δανειολήπτες –σε περίπτωση που αναζητούν σύντομη πρόταση λύσης- θα πρέπει να πιέσουν το/τα ΠΙ για την περάτωση της διαδικασίας του Σταδίου.

Ο Νόμος αναφέρει:

Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών από τον δανειολήπτη

(α) Το ίδρυμα οφείλει να παραλαμβάνει, με απόδειξη παραλαβής, τη συμπληρωμένη από τους δανειολήπτες «Τυποποιημένη Οικονομική Κατάσταση»

(β) Το ίδρυμα δύναται να απαιτεί από τον δανειολήπτη να παρέχει υποστηρικτικά στοιχεία/δικαιολογητικά, αναγκαία, για την επιβεβαίωση των πληροφοριών που υποβλήθηκαν, καθορίζοντας προθεσμία προσκόμισης αυτών όχι μικρότερη της προβλεπόμενης στον ορισμό του συνεργάσιμου δανειολήπτη και ανάλογη του χρόνου που απαιτείται για την έκδοση ή τη διαθεσιμότητα τους, οπότε οι προθεσμίες που τίθενται στον παρόντα κώδικα παρατείνονται αναλόγως.

(γ) Κάθε ίδρυμα μεριμνά για την και από άλλες πηγές συλλογή επαρκούς, πλήρους και ακριβούς πληροφόρησης για τα οικονομικά δεδομένα του δανειολήπτη, πέραν της ως άνω Κατάστασης, ιδίως δε εκείνη που παρέχεται από οντότητες με σκοπό την τήρηση και παρακολούθηση περιουσιακών στοιχείων και στοιχείων οικονομικής συμπεριφοράς προκειμένου να αξιολογεί την καταλληλότητα εναλλακτικών λύσεων ρύθμισης ή οριστικής διευθέτησης.

(δ) Η πληροφόρηση φυλάσσεται από το ίδρυμα και σε ηλεκτρονική μορφή, τηρουμένων των σχετικών διατάξεων της νομοθεσίας περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.

 

Στάδιο 3: Αξιολόγηση οικονομικών στοιχείων

(α) Κάθε ίδρυμα αξιοποιεί την πληροφόρηση που παρέχεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Στάδιο 2, ώστε να εκτιμώνται, κατά το δυνατόν, κατ' ελάχιστον, τα εξής:

(αα) η περιουσιακή κατάσταση του δανειολήπτη,

(ββ) η τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, λαμβάνοντας υπόψη σε κάθε περίπτωση το συνολικό ύψος και τη φύση των χρεών του δανειολήπτη περιλαμβανομένων τυχόν οφειλών του έναντι άλλων ιδρυμάτων ή φορολογικών ή άλλων δημοσίων αρχών ή ασφαλιστικών φορέων,

(γγ) το ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς του δανειολήπτη και

(δδ) η μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής των οφειλών εκ μέρους του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη της περιόδου ρύθμισης.

(β) Η εκτίμηση υπό στοιχείο (δδ) πραγματοποιείται, λαμβάνοντας υποχρεωτικώς υπόψη:

(i) το ελάχιστο επίπεδο των «εύλογων δαπανών διαβίωσης» και

(ii) τις παραμέτρους που περιγράφονται στο Κεφάλαιο Α.2 της ΠΕΕ/ΤΕ 54/2015 (ηλικία, επάγγελμα, οικογενειακή κατάσταση, υγεία κ.λπ.) ώστε κατά την εκτίμηση της ικανότητας αποπληρωμής να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες υγείας, κοινωνικοί κ.λπ., που θα μπορούσαν να επηρεάσουν ουσιωδώς την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη.

(γ) Κάθε ίδρυμα προβαίνει σε εκτίμηση της εμπορικής αξίας [Π.δ. 59/2016 (ΦΕΚ Α΄95/27.5.2016)] τυχόν εμπράγματης εξασφάλισης (ή άλλων περιουσιακών στοιχείων του δανειολήπτη που θα μπορούσαν με τη συναίνεση του να αποτελέσουν πρόσθετη/-ες εξασφάλιση/-εις), τηρώντας τις απαιτήσεις του άρθρου 19 της Οδηγίας 2014/17/ΕΕ, όπως ενσωματώνονται στην ελληνική νομοθεσία.

Κάθε μία από τις εκτιμώμενες αξίες γνωστοποιείται γραπτώς στον δανειολήπτη, ταυτοχρόνως με την παρουσίαση της προτεινόμενης λύσης ρύθμισης/ οριστικής διευθέτησης που περιλαμβάνει τα σχετικά περιουσιακά στοιχεία.

(δ) Κάθε ίδρυμα οφείλει να διενεργεί την αξιολόγηση του, με βάση τόσο ιστορικά στοιχεία όσο και ρεαλιστικές παραδοχές για μελλοντικές εξελίξεις. Για το σκοπό αυτό, το ίδρυμα οφείλει να εξηγεί στον δανειολήπτη τα πλεονεκτήματα και την αναγκαιότητα να παραμείνει συνεργάσιμος.

(ε) Κάθε ίδρυμα καταβάλλει κάθε εύλογη προσπάθεια για να συνεργαστεί με τον δανειολήπτη καθ' όλη τη διαδικασία αξιολόγησης, προκειμένου να προσδιορίσει την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, με στόχο να καταλήξουν σε μια κατάλληλη λύση.

Ο Νόμος θέτει μακρά προθεσμία 4 μηνών στα ΠΙ (Στάδιο 4 παρ.γ) για το χρονικό διάστημα εντός του οποίου μπορούν να συγκεντρώνουν και να αξιολογήσουν τα στοιχεία, οπότε οι δανειολήπτες –σε περίπτωση που αναζητούν σύντομη πρόταση λύσης- θα πρέπει να πιέσουν το/τα ΠΙ για την συντομότερη περάτωση του Σταδίου 3.

 

Στάδιο 4: Πρόταση κατάλληλης λύσης -Λύση ρύθμισης

Μετά τη συλλογή και αξιολόγηση στοιχείων των Σταδίων 2 & 3, διαδικασία η οποία διαρκεί έως 4 μήνες με χρονική αφετηρία την παραλαβή της Τ.Ο.Κ του Σταδίου 1, κάθε ίδρυμα παρέχει με απόδειξη παραλαβής εντός γνωστοποιούμενου σε αυτόν διαστήματος και μόνο σε συνεργάσιμους δανειολήπτες,

πρώτα πρόταση μιας ή περισσότερων εναλλακτικών λύσεων ρύθμισης

και αν καμία εξ αυτών δεν συμφωνηθεί, λύση/-εις οριστικής διευθέτησης. 

Οι προτάσεις ρύθμισης κατατίθενται με το «Τυποποιημένο Έγγραφο Πρότασης Λύσεων Ρύθμισης ή Οριστικής Διευθέτησης».

 

Περιεχόμενα του Τυποποιημένου Εγγράφου Πρότασης Λύσεων Ρύθμισης ή Οριστικής Διευθέτησης

Οι προτάσεις του Πιστωτικού Ιδρύματος παραδίδονται με απόδειξη παραλαβής με το «Τυποποιημένο Έγγραφο Πρότασης Λύσεων Ρύθμισης ή Οριστικής Διευθέτησης» το οποίο περιλαμβάνει κατ' ελάχιστον τα εξής:

(αα) περιγραφή των όρων της/των προτεινόμενης/-ων λύσης/εων (επιτόκιο, περίοδος εκτοκισμού, διάρκεια, τυχόν περίοδο χάριτος, ύψος και χρονοδιάγραμμα καταβολής δόσεων, αξία τυχόν επαναγοράς περιουσιακού στοιχείου σε περίπτωση χρηματοδοτικής μίσθωσης τυχόν ελάφρυνση της οφειλής από καταλογισθέντες τόκους κ.λπ.) με τρόπο που καθιστά εφικτή τη μεταξύ τους σύγκριση καθώς και τη σύγκριση με την τρέχουσα επιβάρυνση (αναλυόμενη κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα), τηρουμένων των κανόνων διαφάνειας και ενημέρωσης της ΠΔ/ΤΕ 2501/2002, όπως ισχύει, ιδίως σε σχέση με τη μελλοντική μεταβολή του επιτοκίου,

(ββ) την ένδειξη ότι αυτό συντάσσεται στο πλαίσιο των διατάξεων του κώδικα,

(γγ) επισήμανση για το ότι η αξιολόγηση της καταλληλότητας της προτεινόμενης/-ων λύσης/εων είναι συνάρτηση του ύψους της οφειλής, του είδους και του ύψους των εξασφαλίσεων, σε σχέση με την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, όπως αυτή αξιολογήθηκε στο Στάδιο 3 της Δ.Ε.Κ., με βάση ιδίως τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο 2,

(δδ) αποτίμηση του προτεινόμενου σχεδίου διευθέτησης της οφειλής ή της τυχόν υποβληθείσας από το δανειολήπτη αντιπρότασης σε παρούσα αξία και πρόσφατη εκτίμηση της αξίας ρευστοποίησης του αντίστοιχου ακινήτου (Π.δ. 59/2016) τηρώντας τις απαιτήσεις του άρθρου 19 της Οδηγίας 2014/17/ΕΕ, όπως ενσωματώνονται στην ελληνική νομοθεσία, στην περίπτωση που αποκλειστεί η κατάλληλη λύση ρύθμισης και αντί αυτής προτείνεται λύση οριστικής διευθέτησης που περιλαμβάνει διάθεση της κύριας κατοικίας του δανειολήπτη καθώς και σαφή παράθεση των όρων αποπληρωμής τυχόν υπολοίπου οφειλής μετά τη διάθεση της κύριας κατοικίας,

(εε) ενημέρωση για το δικαίωμα του δανειολήπτη να ζητήσει ή να δεχθεί συμβουλή ανεξάρτητου κρατικού φορέα ή άλλου επιλογής του για την υποβοήθηση του στη λήψη απόφασης, ή στην υποβολή αντιπρότασης, εάν αυτός το κρίνει απαραίτητο,

(ζζ) ενημέρωση για τη δυνατότητα του δανειολήπτη να προβεί εντός της προβλεπόμενης στον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» προθεσμίας σε μία εκ των αναφερόμενων στην ως άνω περίπτωση (δ) ενεργειών,

(ηη) ενημέρωση για τα επόμενα βήματα του ιδρύματος ή και τις έννομες συνέπειες, σε κάθε μία εκ των περιπτώσεων ανωτέρω (όπως ιδίως το χρονικό διάστημα μετά το οποίο μπορεί να κινηθούν οι διαδικασίες ρευστοποίησης εξασφαλίσεων),

(θθ) επισήμανση για την υποχρέωση του δανειολήπτη να ενημερώσει έγκαιρα το ίδρυμα σε περίπτωση που η οικονομική κατάσταση του βάσει της οποίας αξιολογήθηκε η προτεινόμενη λύση, μεταβληθεί.

 

Προτάσεις σε δανειολήπτες που εντάσσονται σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες

Σε συνεργάσιμο δανειολήπτη για τον οποίο τεκμηριώνεται ιδιαίτερη οικονομική δυσχέρεια, ήτοι εισόδημα μικρότερο από το ελάχιστο επίπεδο των «ευλόγων δαπανών διαβίωσης» και απουσία ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων δικών του, της συζύγου ή των τέκνων του, πλην της κατοικίας, στην οποία ο δανειολήπτης διαμένει και η αντικειμενική αξία της οποίας δεν υπερβαίνει το ποσό των ευρώ εκατόν σαράντα χιλιάδων (140.000), το ίδρυμα προτείνει, στο αντίστοιχο Στάδιο της Δ.Ε.Κ.:

 

α) λύση μακροχρόνιας ρύθμισης. Για το χρονοδιάγραμμα και το ύψος των καταβλητέων δόσεων, λαμβάνονται υπόψη όλοι οι προφανείς παράγοντες που μπορεί ευλόγως να επηρεάσουν την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη (όπως τυχόν υψηλό ποσοστό αναπηρίας) ή, αν έχει εξεταστεί αλλά έχει αποκλειστεί τέτοια λύση ως μη «κατάλληλη»,

 

β) πρόταση οριστικής διευθέτησης, συνεκτιμώντας για την επιλογή της και στην περίπτωση αυτή τα ειδικά χαρακτηριστικά του δανειολήπτη και ιδίως αν παράλληλα με την οικονομική δυσχέρεια συντρέχουν προβλήματα υγείας. Σε περίπτωση που η σχετική λύση οριστικής διευθέτησης περιλαμβάνει εκποίηση της κατοικίας με εκτιμώμενη, από πιστοποιημένο εκτιμητή, τιμή ρευστοποίησης μικρότερη της οφειλής, η λύση προβλέπει διευκόλυνση αποπληρωμής της εναπομένουσας οφειλής, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 28 της Οδηγίας 2014/17/ΕΕ, όπως εξηγείται και στο σημείο 27 του προοιμίου της και ενσωματώνεται στην ελληνική νομοθεσία.

Αποτυχία Συμβιβασμού στο πλαίσιο του ΚΔΤ

Εάν τα μέρη δεν συμφωνήσουν τελικώς σε κοινά αποδεκτή λύση, τότε η διαφωνία τους μπορεί να επιλύεται εξωδικαστικά μέσω του Συνηγόρου του Καταναλωτή ή άλλων φορέων με αντικείμενο τη διαμεσολάβηση, καταχωρισμένων στο μητρώο του άρθρου 18 της υπουργικής απόφασης 70330 οικ/09.07.2015 (ΦΕΚ Β΄ 1421) ή στο μητρώο των διαπιστευμένων διαμεσολαβητών του άρθρου 7 του 3898/2010 (ΦΕΚ Α΄ 211/16.12.2010) ή από τα αρμόδια δικαστήρια.

 

Στάδιο 4.1: Πρόταση κατάλληλης λύσης -Λύση ρύθμισης / Δυνατότητα απάντησης και αντιπρότασης του δανειολήπτη

Απάντηση του δανειολήπτη σε πρόταση ρύθμισης

Εντός της προβλεπόμενης στον ορισμό του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» (15 εργ.ημέρες) προθεσμίας, ο δανειολήπτης προβαίνει σε μία εκ των παρακάτω ενεργειών:

(αα) παρέχει τη συναίνεσή του στην προτεινόμενη ή σε μία από τις προτεινόμενες λύσεις ή

(ββ) αντιπροτείνει γραπτώς ζητώντας αν το επιθυμεί τη διαμεσολάβηση τρίτου φορέα της επιλογής του ή

(γγ) δηλώνει γραπτώς ότι αρνείται να συναινέσει σε οποιαδήποτε πρόταση.

Αντιπρόταση του δανειολήπτη

Είναι θέμα ερμηνείας του Νόμου. Από τις διατάξεις του Νόμου προκύπτει ότι το Πιστωτικό Ίδρυμα (ΠΙ) πρώτα προτείνει μία ή περισσότερες προτάσεις ρύθμισης και αν καμία εξ αυτών δεν συμφωνηθεί, τότε προτείνει πρόταση οριστικής διευθέτησης. Κατά την ερμηνεία αυτή η διαδικασία είναι διπλή. Μία διαδικασία για κάθε από τα δύο είδη προτάσεων κατάλληλης λύσης 

Αριθμός Αντιπροτάσεων του δανειολήπτη

Στον Νόμο δεν γίνεται σαφές αν ο δανειολήπτης μπορεί να αντιπροτείνει δύο φορές, μία φορά για τις προτάσεις ρύθμισης και μία για τις προτάσεις οριστικής διευθέτησης. Σε καμία περίπτωση όμως δεν γράφεται ρητώς ότι έχει δικαίωμα να υποβάλλει μόνο μία αντιπρόταση. Συνεπώς είναι εύλογο ότι μπορεί να αντιπροτείνει δύο φορές, τόσο στις αρχικές προτάσεις ρύθμισης όσο και στις προτάσεις οριστικής διευθέτησης που του γίνονται από το ΠΙ.

 Απάντηση του ΠΙ στην αντιπρόταση του δανειολήπτη

Σε περίπτωση υποβολής αντιπρότασης από τον δανειολήπτη, το ίδρυμα υποχρεούται να προβεί σε αξιολόγηση της εν λόγω αντιπρότασης και, εντός δύο (2) μηνών από την παραλαβή της:

(αα) είτε να συναινέσει με την αντιπρόταση

(ββ) είτε να απαντήσει εγγράφως ότι την απορρίπτει και ότι παραμένει ενεργός η αρχική του πρόταση, με τη βασική σχετική τεκμηρίωση

(γγ) είτε να υποβάλει νέα πρόταση, η οποία είναι και η τελική. Το γγ είναι αμφιλεγόμενο και κάλλιστα μπορεί να ερμηνευτεί ότι η τελική πρόταση που αναγράφεται θα είναι η τελική πρόταση ρύθμισης. Η ίδια διαδικασία θα ακολουθείται εκ νέου και για τις προτάσεις οριστικής διευθέτησης.

Διαδικασία διαπραγμάτευσης δανειολήπτη - πιστωτικού ιδρύματος

Συνεπώς η ακολουθία ερμηνεύεται ότι έχει ως εξής: ΠΙ πρόταση ρύθμισης->15 εργ.ημέρες μετά Δανειολήπτης: Συναινεί, αρνείται, αντιπροτείνει -> Αν ο δανειολήπτης αρνηθεί τότε το ΠΙ του καταθέτει πρόταση οριστικής διευθέτησης / Αν ο δανειολήπτης αντιπροτείνει: Μετά δύο μηνών το ΠΙ αρνείται, αποδέχεται ή υποβάλει νέα πρόταση ρύθμισης ->Σε περίπτωση που το ίδρυμα αρνείται, υποβάλλει πρόταση οριστικής διευθέτησης / Σε περίπτωση που το ΠΙ προτείνει νέα πρόταση αυτή τη φορά οριστικής διευθέτησης -> Ο δανειολήπτης έχει 15 ημέρες να απαντήσει: να αποδεκτεί, να αρνηθεί ή να αντιπροτείνει / Αν ο δανειολήπτης αρνηθεί τότε η διαδικασία περατώνεται / Αν ο δανειολήπτης αντιπροτείνει: Μετά δύο μηνών το ΠΙ αρνείται, αποδέχεται ή υποβάλει νέα πρόταση οριστικής διευθέτησης ->Σε περίπτωση που το ίδρυμα αρνείται, η διαδικασία περατώνεται χωρίς συμβιβασμό / Σε περίπτωση που υποβάλλει νέα πρόταση οριστικής διευθέτησης αυτή θα είναι η τελική.

Στάδιο 5: Διαδικασία Εξέτασης Ενστάσεων / Επιτροπή Ενστάσεων

Κάθε ίδρυμα που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του Kώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών, οφείλει:

Να συστήσει Επιτροπή Ενστάσεων συγκροτούμενη από τουλάχιστον τρία ανώτερα στελέχη. Η επιτροπή ενστάσεων θα πρέπει να υποστηρίζεται από επαρκείς πόρους (υποδομή και προσωπικό). Τα μέλη της επιτροπής είναι ανεξάρτητα από τις λειτουργίες χορήγησης, έγκρισης και ελέγχου πιστοδοτήσεων. Τουλάχιστον ένα μέλος της Επιτροπής Ενστάσεων είναι ανεξάρτητο και από τη Λειτουργία Διαχείρισης Καθυστερήσεων του ιδρύματος ή επιλέγεται από πρόσωπα (επαγγελματίες με σχετική εξειδίκευση) μη ανήκοντα στο προσωπικό του ιδρύματος.

 Να καθορίζει με σαφήνεια τη διαδικασία εξέτασης ενστάσεων (Δ.Ε.Ε.) επί της διαδικασίας που τυχόν οδήγησε στο χαρακτηρισμό του δανειολήπτη ως «μη συνεργάσιμο» και να την γνωστοποιεί, δεόντως, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, σε αυτόν, διασφαλίζοντας επιπροσθέτως σε κάθε δανειολήπτη που καλύπτεται από τον κώδικα:

          (αα) άμεση και εύκολη πρόσβαση σε προκαθορισμένα σημεία επικοινωνίας με το προσωπικό που είναι επιφορτισμένο να εμπλέκεται στη «Διαδικασία Εξέτασης Ενστάσεων»,

          (ββ) τυποποιημένα Έγγραφα Ενστάσεων,

          (γγ) τη βεβαίωση παραλαβής των ενστάσεων και την διαβίβασή τους αμελλητί στην επιτροπή ενστάσεων και

         (δδ) την προηγούμενη ενημέρωση για τυχόν απαιτούμενα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την εξέταση της ένστασης, και τις προθεσμίες για την υποβολή -εξέταση των ενστάσεων.

         Η απόφαση της Επιτροπής Ενστάσεων δεν δύναται να υπερβεί τους τρεις (3) μήνες από την υποβολή της ένστασης εκ μέρους του δανειολήπτη, παρέχεται γραπτώς και είναι δεόντως αιτιολογημένη.

         Εφόσον η ένσταση γίνει αποδεκτή, το ίδρυμα γνωστοποιεί τις διορθωτικές ενέργειες, στις οποίες προτίθεται να προβεί, ή την τυχόν αναθεωρημένη λύση και το Στάδιο του παρόντος κώδικα στο οποίο «παραπέμπεται» εκ νέου η περίπτωση του δανείου του (π.χ. επαναφορά στο Στάδιο 3 ή επανάληψη του Σταδίου 4). 

Η Ομάδα Δανείων Συναδέλφων του

Συλλόγου Συνταξιούχων Εμπορικής Τράπεζας